Ăn uống tăng sức đề kháng và giữ gìn sức khỏe trong lúc giao mùa

Khi môi trường có sự thay đổi đột ngột như nóng quá hay lạnh quá đều làm tiêu hao năng lượng của cơ thể và làm giảm thích nghi với môi trường. Khi nhiệt độ môi trường quá nóng bức, cơ thể phải thích nghi bằng cách tiết ra nhiều mồ hôi để thải nhiệt sẽ kéo theo mất nhiều nước và chất khoáng gây mệt mỏi, suy nhược, ăn uống cũng không ngon miệng, gây giảm ăn sụt cân. Và khi môi trường quá lạnh, cơ thể phải thích nghi bằng cách sản sinh ra nhiều nhiệt để làm ấm và khi quá lạnh thì cơ bắp run lên như “đánh bò cạp” các cơ cằm để sinh nhiệt nhanh.
Sự dao động của nhiệt độ diễn ra nhanh sẽ làm suy yếu hệ miễn dịch và làm suy giảm sức đề kháng của cơ thể nên dễ mắc các bệnh nhiễm trùng.  Bên cạnh đó, nhiệt độ môi trường cao sẽ làm độ ẩm giảm sẽ gây mất nước làm cho cơ thể mệt mỏi, khi mưa gió đột ngột đô ẩm tăng nhanh tạo ra tình trạng khí hậu nóng và ẩm là điều kiện thuận lợi để các vi sinh vật gây bệnh phát triển và lan nhanh hơn.
Mặt khác khi thời tiết giao mùa các vi sinh vật như vi trùng, vi rút, nấm mốc, ký sinh trùng dễ sinh sôi và gây bệnh cho con người, nhất các đối tượng có hệ miễn dịch và sức đề kháng yếu như trẻ em, phụ nữ đang mang thai, người già, người mắc các bệnh lý nền. Các bệnh hay mắc trong lúc giao mùa bao gồm cảm cúm, viêm đường hô hấp, rối loạn tiêu hóa, tiêu chảy cấp do nhiễm trùng nhiễm độc thức ăn và các bệnh ngoài da. Hầu hết các bệnh dễ qua khỏi, ít biến chứng nếu chúng ta biết cách phòng tránh.
Nhằm phòng các bệnh lúc giao mùa, dưới đây là những nguyên tắc nên áp dụng:
Biện pháp 1: Tránh nắng, trú nóng
Trước tiên là tìm cách giảm bớt tác động của nắng nóng từ môi trường như: ở bóng mát của cây cối, nhà phải thông thoáng, có la phông, làm hạ nhiệt độ môi trường bằng nhiều cách nhu dùng máy quạt nước, vòi phun sương, phòng có máy lạnh, xịt nước sân và mái nhà. Những ngày nghỉ có thể đến các vùng sông nước, núi rừng, vùng cao nhiệt độ thấp. Không chặt cây xanh mà phải trồng thêm trước khi mùa nắng nóng đến. Nếu đêm nóng bức thì ăn mặc quần áo mỏng, tránh ra nhiều mồ hôi, nhưng cũng nên tránh tắm nhiều lần, nhất là khi cơ thể có nhiều mồ hôi chưa ráo.
Mặt khác, cũng cần giữ ấm về đêm, lưu ý luôn giữ ấm cơ thể cho trẻ em và người già, người bệnh, đặc biệt là vào ban đêm, chú ý phần bụng, ngực, cổ, tứ chi.
Biện pháp 2: Chế độ ăn tăng cường các chất dinh dưỡng miễn dịch
Song song với các cách giảm nhiệt độ môi trường, cần có chế độ dinh dưỡng làm tăng cường hệ miễn dịch và sức đề kháng cho cơ thể bằng cách tăng cường cung cấp các chất dinh dưỡng miễn dịch để củng cố hệ miễn dịch như chất đạm, chất khoáng và vitamin: Ăn đầy đủ các thực phẩm cung cấp các chất dinh dưỡng miễn dịch như chất đạm (protein), kẽm, sắt, canxi, magiesium là những chất có khả năng tăng cường hệ miễn dịch rất quan trọng, chúng có nhiều trong trứng, cá, thịt bò, sữa, tôm, cua, các loai đậu hạt.
Tăng cường thêm các vitamin có tính miễn dịch như vitamin A, vitamin C, vitamin nhóm B sẽ góp phần rất quan trọng tăng cường hệ miễn dịch. Các vitamin trên có nhiều trong rau quả, nước ép trái cây có màu vàng, cam, đỏ như: Cam, cà rốt, cà chua. Mỗi ngày, người lớn và nên uống 1-2 ly sinh tố hay nước ép các hoa quả. Trẻ nhỏ có thể uống 1/4 – 1/2 ly. Mùa hè có rất nhiều loại hoa quả tươi ngon, nên sử dụng thường xuyên trong khẩu phần, thay đổi món mỗi ngày, hoa quả ăn theo mùa thường ngon, giàu dinh dưỡng và giá cả thường rẻ hơn, mỗi ngày nên ăn 200 trái cây, 300g rau.
Mùa hè nắng nóng, cơ thể bài tiết nhiều mồ hôi để điều hòa thân nhiệt, lượng nước bài tiết qua mồ hôi và khí thở rất lớn và qua nước tiểu, nên người lớn có thể uống 2-3 lít nước mỗi ngày, trẻ nhỏ có thể uống 800-1000ml nước, lượng nước cung cấp có thể tăng thêm 5-10% hay hơn nữa so với lúc mát mẻ. Trẻ dưới 6 tháng, khi bú đủ lượng sữa mẹ hay sữa công thức theo nhu cầu khuyến nghị, tức đã cung cấp đủ nhu cầu năng lượng và các chất dinh dưỡng cho trẻ, nhưng trong môi trường nóng bức làm trẻ ra nhiều mồ hôi và không chịu uống thêm sữa, thì trong trường hợp này cần cho trẻ uống bù thêm nước.
Chế biến thức ăn mềm, dễ tiêu hóa. Chia bữa ăn ra làm nhiều bữa nhỏ.

Rau củ quả bổ sung vitamin giúp tăng cường đề kháng

Biện pháp 3: Cần chú ý vệ sinh sạch sẽ

Bên cạnh việc vệ sinh sạch sẽ môi trường xung quanh việc vệ sinh cá nhân cho trẻ và người già, người bệnh cũng hết sức lưu ý như: Cắt móng tay chân, thường xuyên rửa tay bằng xà phòng diệt khuẩn, sử dụng nước muối sinh lý để vệ sinh mũi họng cho hàng ngày.

Phòng ngủ nên được giữ sạch sẽ thông thoáng

Biện pháp 4: Vận động thường xuyên
Việc tập luyên thể thao giúp cơ thể tăng cường hệ miễn dịch, lưu thông máu huyết, ăn ngon miệng, giúp ngủ ngon, tăng cường sức khỏe, phòng tránh bệnh tật. Nên duy trì tập luyện ít nhất 30 phút/ ngày, ít nhất 5 ngày/ tuần. Nên tập luyện vào sáng sớm hoặc chiều mát, tránh vận động ngoài trời vào những thời điểm nắng nóng. 
Biện pháp 5: Ngủ đủ giấc
Giấc ngủ đóng vai trò rất quan trọng đối với sức khỏe, nhất là sự phát triển của trẻ và duy trì sức khỏe cho người già, người bệnh, người lao động. Cha mẹ hãy đảm bảo rằng con được ngủ đủ 9 - 12 tiếng mỗi ngày tùy theo lứa tuổi. Người lớn cần ngủ đủ 7-8 tiếng, phòng ngủ phải sạch sẽ thông thoáng.

Biện pháp 6: Cần tiêm phòng đủ
Để phòng bệnh cần cho trẻ tiêm phòng đúng lịch, đủ mũi theo khuyến cáo của Bộ Y tế. Nên tiêm ngừa cúm, đặc biệt ở nhóm tuổi trên 6 tháng và người già và uống ngừa tiêu chảy cấp do Rotavirus và tiêm ngừa phế cầu.
Biện pháp 7: Hạn chế tiếp xúc với các nguồn lây
Tránh tiếp xúc với các nguồn lây như chó, mèo hay từ mền gối... không được vệ sinh sạch sẽ, đặc biệt là người đang có triệu chứng nhiễm bệnh như sốt ho, sỗ mũi, tiêu chảy, người đang trong vùng dịch là nguyên nhân truyền bệnh chính.
Biện pháp 8: Nếu mắc bệnh cần chăm sóc đúng
Người mắc bệnh có biểu hiện sốt, ho, nôn ói và tiêu lỏng,... cần được chăm sóc đúng cách, ăn uống đầy đủ, dùng thức ăn được ưa thích, chế biến mềm, dễ tiêu, cho ăn nhiều bữa. Khi có nóng sốt mặc quần áo thoáng mát, uống nhiều nước và đến khám ở cơ sở y tế kịp thời nếu sốt cao bất thường, nôn ói, khó thở…

 Tiến sĩ – Bác sĩ Nguyễn Thanh Danh – Chủ tịch Hội đồng Khoa học Viện Nghiên cứu Dinh dưỡng TP.HCM