Dinh dưỡng và sức khỏe phụ nữ

Thời thơ ấu
Các bé gái nếu có chế độ dinh dưỡng đầy đủ, hợp lý từ nhỏ sẽ có quá trình phát triển cơ thể tốt nhất, đặc biệt giai đoạn tiền dậy thì và dậy thì nếu được cung cấp đủ đạm, canxi, vitamin D,... trẻ sẽ đạt chiều cao tối ưu lúc trưởng thành để trở thành một thiếu nữ có thân hình cân đối, khỏe mạnh, kho dự trữ các chất dinh dưỡng như canxi, khoáng chất đầy đủ giúp mật độ xương đỉnh cao nhất lúc trưởng thành (50% lượng khoáng của xương tích lũy trong giai đoạn tiền dậy thì và dậy thì). Cần tăng cường các thức ăn giàu canxi, đặc biệt là sữa trong chế độ dinh dưỡng hàng ngày vì tỷ lệ canxi, phốt pho cân đối giúp hấp thu tối ưu.

                                                                                                                                     Ảnh minh họa: Internet

Tuổi thanh xuân
Từ giai đoạn dậy thì, cơ thể bắt đầu có những dấu hiệu thay đổi rõ rệt, phát triển để đạt tới mức độ trưởng thành tối đa. Khối lượng xương tiếp tục tăng sau khi chiều cao đã ngưng phát triển để đạt đỉnh cao nhất trong độ tuổi từ 25 - 35, do đó cần ăn đủ canxi, sắt và đạm... như thịt, cá, trứng, sữa và các chế phẩm của sữa, tôm, cua, đậu đỗ … 
Từ 20 - 35 tuổi cũng là giai đoạn sinh sản lý tưởng của phụ nữ, cơ thể rất cần canxi, folate và vitamin nhóm B. Canxi giúp củng cố khung xương vững chắc, nếu được cung cấp đầy đủ giúp mật độ xương đỉnh đạt tối đa, giúp phòng ngừa loãng xương sau này. Folate rất cần thiết cho sự phân chia tế bào và sự phát triển hệ thần kinh trung ương của thai nhi. Cần bổ sung Folate bằng cách tăng cường rau có màu xanh đậm như mồng tơi, cải xanh…trong các bữa ăn, sử dụng sữa được bổ sung sắt, acid folic hợp lý, nhất là trong thời kỳ mang thai, cho con bú.
Giai đoạn mãn kinh
Trước tuổi mãn kinh, buồng trứng hoạt động theo chu kỳ hàng tháng và chế tiết ra các nang noãn, đồng thời phóng thích các hormon như estrogen và progesteron đi vào máu làm cơ sở cho sự thụ thai. Ðến tuổi tiền mãn kinh và mãn kinh, về mặt nội tiết những thay đổi ấy rất sâu sắc gây ra những ảnh hưởng lớn đến sức khỏe của người phụ nữ, bao gồm sự suy sụp lượng estrogen trong máu, nhất là estradiol và sự gia tăng các kích dục tố do tuyến yên tiết ra khi không còn sự kiềm chế của hoạt động buồng trứng.
Hậu quả dễ mắc một số bệnh như loãng xương, bệnh lý mạch vành, huyết áp, ung thư, thừa cân béo phì, nám da do rối loạn sắc tố…  Trong 10 - 15 năm đầu của thời kỳ mãn kinh, sự rắn chắc của xương sẽ không được như xưa. Mật độ xương sau giai đoạn mãn kinh phụ thuộc vào mật độ xương đạt được lúc trưởng thành và tốc độ mất xương lứa tuổi này. Mất xương trước hết do giảm các hormon sinh dục của buồng trứng và các yếu tố nguy cơ khác. Đây là lúc cần cung cấp cho xương lượng canxi giúp xương chắc khỏe. Lượng canxi được bổ sung có nhiều trong các loại tôm, cua, sữa, đậu đỗ, rau màu xanh đậm…
Phụ nữ khi bước sang độ tuổi 40 còn đối mặt với các nếp nhăn đang ngày càng hiện rõ, tóc thưa, yếu dần, đổi màu. Do đó, cần một chế độ ăn tăng cường thực phẩm chống ôxy hóa và các  ăn giàu vitamin A, E, B, C, kẽm, chất đạm... có trong rau quả, thịt cá, trứng sữa và ngũ cốc..., đặc biệt chú ý uống nhiều nước. Đây là những biện pháp giúp giữ nét tươi trẻ đồng thời giúp ngăn ngừa nhiều căn bệnh quái ác thường xảy ra ở phụ nữ như ung thư cổ tử cung, ung thư vú...
Biết được từng giai đoạn để có chế độ ăn uống hợp lý qua các bữa ăn được chọn lọc, đầu tư kỹ càng với protein, khoáng chất, các loại vitamin và chất xơ... theo nhu cầu của từng độ tuổi bạn sẽ luôn khỏe mạnh và giữ được nhan sắc cũng như tăng cường tuổi thọ.
 
Ngoài yếu tố ăn uống khoa học hợp lý, cần nghỉ ngơi đầy đủ, ngủ đủ giấc, giữ tinh thần thoải mái cũng như hoạt động thể lực đều đặn, duy trì lối sống năng động giúp tăng hấp thu canxi và khoáng chất, tăng mật độ xương, tăng sức đề kháng, giúp hạn chế bệnh tật, duy trì vóc dáng hoàn hảo, giúp bạn luôn khỏe mạnh, trẻ trung và rạng rỡ hơn so với tuổi.
 

BS CK1 Trần Thị Minh Nguyệt
Viện trưởng Viện Nghiên cứu Dinh dưỡng TPHCM