Dinh dưỡng và tuổi thọ

Người cao tuổi / 22.05.2021

Con người sinh ra, lớn lên và già đi đó là quy luật của tạo hóa. Về mặt sinh học, già là một hiện tượng tự nhiên liên quan chặt chẽ đến quá trình biệt hóa và trưởng thành. Sự tăng trưởng và thoái hóa luôn tồn tại song song trong mỗi cá thể. Tuy nhiên, tốc độ phát triển của mỗi người là khác nhau, phụ thuộc nhiều yếu tố nội tại và ngoại lai. Trong đó, hiện tượng lão hóa là một quá trình diễn ra liên tục, trải dài trong suốt cuộc đời con người. Mỗi bộ phận trong cơ thể già đi một cách khác nhau, với cường độ cũng khác nhau, và tập hợp lại tạo nên cơ thể của một người già.

9 quy tắc ăn uống ở vùng đất của những người sống thọ nhất thế giới: 90% họ đều ăn rất nhiều rau, hạn chế thịt và đa dạng nguồn dinh dưỡng

Ảnh minh họa: Internet

Già thì không ai có thể tránh khỏi được, nhưng quá trình già sẽ rất khác nhau về thời gian cũng như biểu hiện của mỗi người. Người này có thể sự lão hóa đến sớm và tốc độ già nhanh chóng, nhưng người khác sự lão hóa lại đến rất muộn, tốc độ chậm hơn. Vì sao?
Có nhiều nguyên nhân đưa đến sự già hóa nhanh chóng, có thể do di truyền, thoái hóa chức năng, các bệnh tật nhất là các bệnh mãn tính, và thói quen, tập quán sinh hoạt của mỗi người, môi trường sống, điều kiện làm việc… Trong đó, có một nguyên nhân con người có thể tác động, can thiệp được. Đó là dinh dưỡng, lối sống và cách sống từ khi còn trẻ. Các nhà khoa học đã kết luận rằng tuổi thọ và sức khỏe khi về già là kết quả của lối sống khi còn trẻ.

Dinh dưỡng, lối sống quyết định tuổi thọ.
Cần có chế độ dinh dưỡng hợp lý ngay từ khi còn trong bào thai hay sớm hơn là từ khi người mẹ có ý định mang thai, chứ không phải đợi đến khi đã già. Một con người sinh ra khỏe mạnh, được chăm sóc hợp lý, trong tương lai sẽ là một người già khỏe mạnh. Vì vậy cần chú ý dinh dưỡng trong cả cuộc đời. Ăn uống hợp lý phù hợp cho từng độ tuổi, đảm bảo đủ dưỡng chất, đa dạng thực phẩm. Ăn đủ bữa trong ngày, không nên bỏ bữa sáng, không ăn quá no trong một bữa, không nên ăn quá nhiều chất đường, chất béo, các thức ăn có nguy cơ sản sinh các chất nguy hại như thức ăn chiên nướng quá cháy, dầu chiên đi chiên lại nhiều lần, cần tăng cường rau xanh, quả chín trong khẩu phần hàng ngày...
Duy trì cuộc sống lành mạnh, nề nếp, điều độ trong sinh hoạt, giữ gìn vệ sinh, thường xuyên luyện tập thể dục, thể thao sẽ có một tuổi thọ cao, cái già đến chậm và ở tuổi già cơ thể vẫn khỏe mạnh, ít bệnh tật, trí não minh mẫn. Ngược lại, những ai sống gấp vội, tự phá hủy sức khỏe của mình bằng lối sống trác táng hoặc quá ít vận động thì sẽ có nguy cơ già trước tuổi, hạ thấp tuổi thọ của mình do những bệnh tật mắc phải dai dẳng, triền miên.

Để kéo dài tuổi thọ

Về tinh thần: Luôn giữ tâm hồn thanh thản, phấn đấu để được sống trong niềm vui, vì niềm vui kích thích tăng cường sức sống của cơ thể, giúp duy trì thăng bằng của hệ thần kinh và là vũ khí chống lại những căng thẳng, stress trong cuộc sống hàng ngày.

Ăn uống hợp lý: Tuổi già thường bị mất cảm giác về mùi vị, ăn không biết ngon, răng yếu khó nhai, khả năng tiêu hóa hấp thu đều giảm sút. Mặc khác, tuổi già thường mắc một hay nhiều bệnh mãn tính như cao huyết áp, tiểu đường, bệnh tim mạch, loãng xương … Do đó cần chú ý để có một chế độ ăn phù hợp.
Về năng lượng cần giảm khoảng 20 - 30 % so với người trẻ, do nhu cầu giảm vì khối cơ đã giảm 1/3 so với người trẻ, chuyển hóa cơ bản cũng giảm, và hoạt động thể lực không còn cao như trước nữa. Chú ý ăn nhiều về buổi sáng và ăn hạn chế vào buổi chiều, tối.
Người cao tuổi vẫn cần đủ chất đạm, sinh tố, khoáng chất như calci, sắt như người trưởng thành. Như vậy thức ăn cho người già số lượng ít nhưng phải giàu dinh dưỡng mới cung cấp đủ chất. Bữa ăn nên có cá, ít nhất 3 lần mỗi tuần, đậu hũ, đậu phộng, mè, nhiều rau xanh, trái cây cung cấp các chất chống oxy hóa, tăng lượng khoai củ như khoai lang, khoai môn, tăng cường chất xơ. Hạn chế trứng, thịt, chỉ nên ăn 2 - 3 lần mỗi tuần và tránh ăn thịt mỡ. Cách nấu nướng nên luộc hấp hơn là chiên, quay. Hạn chế ăn mặn, không nên uống rượu, bia.
Người cao tuổi thường mất cảm giác khát hoặc sợ đi tiểu nhiều lần nên ít uống nước, dễ có nguy cơ bị mất mước. Cần uống đủ mỗi ngày 1 - 1,5 lít nước, không nên uống các loại nước ngọt, nên uống nước đun sôi để nguội, nước trà, ăn nhiều canh và nên uống sữa hoặc sữa đậu nành để tăng cường thêm dưỡng chất và canxi phòng tránh loãng xương.
Với người cao tuổi có khó khăn về nhai nuốt và tiêu hóa thức ăn thì cần chế biến thức ăn thật mềm, mùi vị hấp dẫn, dễ tiêu hóa hoặc sử dụng các thực phẩm dinh dưỡng chế biến sẵn lỏng, giàu năng lượng, dễ tiêu hóa.

Năng vận động: Ngoài các yếu tố ăn uống, còn một cách chống oxy hóa cơ thể rất hiệu quả là vận động. Không vận động kéo dài sẽ làm cơ thể bị suy yếu và phá hủy. Việc vận động thường xuyên, hợp lý giúp cơ thể khỏe mạnh, dẻo dai, tinh thần phấn chấn, yêu đời, trí óc sáng suốt và lao động có năng suất.
Phương pháp tập luyện thích hợp nhất với người cao tuổi là đi bộ và thở sâu. Tham gia các hoạt động xã hội, các câu lạc bộ dưỡng sinh, thăm nom bạn bè, bà con, tham quan danh lam thắng cảnh… là cách sống năng động, bồi bổ cả tinh thần và thể chất.
Như vậy, tuổi thọ của mỗi người không chỉ do di truyền mà một phần do chính chúng ta quyết định, bằng việc xây dựng lối sống lành mạnh, dinh dưỡng hợp lý trong cả cuộc đời.